Pahallı yeni ilaçlar zenginlerin 120 yıl  ya da daha uzun yaşamasına yardımcı olabilecek ancak diğer herkes genç mi ölecek?

En çok kazananlar ve diğer herhangi biri arasında eşitsizlik 1975’den beri gelir büyümesinin yüzde 80’ininin  yüzde onun elinde olduğu A.B.D. gibi uluslar için şok edici.  Bu yağlılardan biri olarak bedelini ödeyebileceğiniz hayat diğer herkese düşene hiç benzemiyor: lüks çıkmaz bir sokakta hibrid arabanızla ve organik otla beslenmiş yiyeceklerle sahibi olduğunuz bir evde yaşamak kesinlikle süpermarket raflarından işlenmiş ıvır zıvırla yaşamayı ve bir enkaz kiralamayı (ve kullanmayı) tepeler. Ancak bununla ilgili, belirmekte olan bir eşitsizlik öyle korkunç ki şiddetli bir sınıf savaşını körükleyecek:  uzun ömüre  sahip olanlar ve sahip olmayanlar arasındaki büyüyen fark.

A.B.D. de, örneğin,  varlıklı ile fakir ve çalışan sınıf  arasındaki fark günümüzde 12.2 yıl. Üniversite eğitimli beyaz insan 80 yaşına kadar yaşamayı bekleyebilir, yüksek okul diploması olmayan karşılıkları 67 yaşında ölürken. Üniversite dereceli beyaz kadınlar neredeyse 84 yaş ömür beklentisine sahip, 73 yaşına kadar yaşayan eğitimsiz kadınlarla kıyaslandığında.

Ve bu eşitsizlikler genişlemekte. Lise terk beyaz kadınlar şimdi yüksek okul derecesi olmayan bir önceki kuşaktakilerden beş yıl daha kısa yaşıyor, lise diploması olmayan beyaz erkekler 18 yıl önceki karşılıklarından üç yıl daha az yaşıyorlar, Health Affairs’in 2012 yılında yaptığı bir araştırmaya göre.

Bu yalnızca gelecekte olacakların bir habercisi. Yeni bilimsel çalışmalar potansiyel insan ömrünü  arttırdığında ve bu eşitsizlikleri çok daha masif bir ölçekte büyüttüğünde ne olacak? Varlarla yoklar arasındaki son savaş para konuları üzerinde olmayacak gibi görünüyor aslında 60’a kadar yaşamakla 120’ye kadar yaşamak konusunda olacak. Herhangi bir insan varlıklıların iki hayata fakirlerin yalnızca bir hayata sahip olacağını kabul edecek mi?

Konuyu şimdiden tartışmalıyız, çünkü üretken yaşamımızı yüzlü yıllara uzatacak gerçek gençlik pınarının dağıtımına yakınız –artık bir bilim kurgu işi değil. ‘Yalnızca son beş yılda o kadar çok atılım oldu ki,’diyor Harvard genetikçisi David Sinclair. ‘Şimdi laboratuarda test edilen, yaşlanmayı büyük ölçüde yavaşlatan ve diyabet, kanser ve kalp hastalıkları başlangıcını gerileten birçok bileşim var.’

Sinclair, örneğin, bu yakınlarda hücrelerde yaşlanma işlemini tersine çeviren bir kimyasalı gün yüzüne çıkaran bir Harvard grubuna liderlik etti. Bilim insanları fareleri daha etkin bir metabolizmaya ve daha az zehirli atığa yol açan NAD –mitokondriyi –hücrelerin enerji fabrikası- arttıran doğal olarak bulunan bir bileşim- ile besledi. Yalnızca bir hafta sonra daha yaşlı farelerdeki doku, altı aylık farelerinkine benzedi, ‘şaşırtıcı çabukluktaki’ bir hızda bilim insanlarını hayrete düşüren bir tersine çeviriş.  İnsan yılı anlamında bu, pratikte gözlerimiz önünde 60 yaşında birini 20 yaşındakine çevirme, gençliğin dinç canlılığıyla olgunluğu ve yaşın bilgeliğini birleştiren umut verici rüyayı doğurtmak olurdu. Araştırmacılar kısa zamanda insan deneylerini başlatmayı umuyorlar.

Ve bu yıl daha önce, iki bilim insanı gurubu –biri California Üniversitesi, diğeri Harvard’dan- farelerden alınan kanın kendi daha yaşlı üyelerinin kaslarını ve beyinlerini gençleştirdiğini bildirdi. Ayrıca bu büyümeyi katalize eden kandaki proteinleri belirledi, diğer bir uzun ömür ilacı olasılığını önererek.

100 yaşına yaklaşan ve geçen asırlıklar üzerindeki geniş araştırmalar bunun ömür uzunluğuna değil ama büyük ölçüde genlere  katkıda bulunan sağlıklı alışkanlık ya da olumlu tutum olmadığını gösterdi. Şimdi bilim insanları bu asırlıkların bedenlerindeki her hücrede taşınan uzun ömür gen takımlarını belirlemek için milyonlarca DNA belirteci yoluyla yoğun olarak eleme yapıyorlar. Buradaki umut  bu genlerin yaptıklarını sentezleyerek bir anti-aging pil yapmak.

Önümüzdeki 50 yıl içinde, ömür uzunluğu bilimindeki ilerlemeler dinamik yaşlıları istisna olmaktan çıkarıp kural yapabilir.  Pablo Picasso, Pablo Casals ya da David Brubeck’i düşünün, hepsi 90.  yıllarında baş döndürücü sanatçılar ya da müzisyenler olarak kalmaya devam ettiler. Bugün kırklarındaki ve ellilerindeki insanlar bu sismik değişimden yararlanacaklar olabilir. ‘Bu benim hayat süremde gerçekleşebilir,’diyor 44 yaşındaki Sinclair.

Roman unsurlarının yaşlanmayı yavaşlattığı hatta tersine çevirdiği gibi uzun ömür ayırımı  Grand Canyon kadar geniş  olabilir. Zenginler yaşam beklentisi ve sağlıkta hızlanmış bir artış deneyimleyecekler ve diğer herkes ters yöne gidecek diyor S Jay Olshansky, Chicago, Illinois Üniversitesi Halk Sağlığı okulunda ömür uzunluğu araştırmacısı ve profesörü.  ‘Ve teknoloji ilerledikçe açıklık yalnızca büyüyecek.’

Yeni dünya neye benzeyecek? Şimdiden ipucumuz var. Fakir olmak, kendi içinde, stresli çünkü yaşamın her yönünü kısıtlar. Rutin yaşam harcamalarına –yiyecek, barınmak, sağlık bakımı, ulaşım- kadar iner, kandaki kortizol –kandaki stres hormonu- düzeyini arttıran kronik uykusuzluğa ve endişeye yol açabilir. Bu zaten fakirleri  ardı ardına gelen güçten düşüren, yaşam tehdit eden hastalıklara, diyabetten, yüksek tansiyona ve kalp hastalıklarına karşı kırılgan yapar. ‘Fakirlik bir hırsızdır,’ diyor bir A.B.D. Senatosu panelinde, Michael Reisch, Maryland Üniversitesinde bir sosyal hukuk profesörü. ‘Fakirlik insanın yaşam şanslarını yalnızca azaltmaz, yaşamından yıllar çalar.’

Tersine A.B.D. deki ayrıcalıklılar kendilerine daha iyi ve daha uzun bir hayata basacak yer veren açık avantajlara sahiptir. Bunlar basitçe iki ekonomik olarak sağlam ebeveynli  daha az zehirli bir ortamda büyümekten, dolgun maaş ve sağlık sigortası sağlayan güvenli iyi işleri elde etme yeteneğine kadar uzanır.  Suçun daha az olduğu, iyi halk okullu, bol doktor, hastane, daha iyi yiyecek ve beslenme ve herhangi bir düşüşü tamponlayan yüksek sosyal servisli daha zengin toplumlarda yaşarlar.

Caleb Finch, Southern California Üniversitesinde gerontolog, onları ‘sağlıklı elitler’ olarak adlandırıyor. Sağlığı ilerleten davranışlar içindeler, sigara içmezler ve egzersiz yapmak için zamanlarının olması daha olasılıdır,’ diyor.’Fakir olan insanlar daha sık hasta olur.  Daha ağır yoğunluktaki ev işleri içinde yaşarlar ve biri hasta olduğunda, herkes hasta olur. Ve bu eşitsizlikler artacak.’

Şu kesin ki baby boomerlar yaşlandıkça ‘doyumsuz pinpon’ların –aileleri ve arkadaşları üzerinde duygusal ve ekonomik olarak yük olacak olan, düşkünlükleri sağlık güvence sistemini iflasa sürükleyecek olan hasta ve düşkün yaşlıların yaklaşmakta olan tsunamisi, – büyüyen sayıları konusunda çok fazla sıkıntı olacak. Seksenlik birinin klişe imajı bir yürüteç yardımıyla sarsak sarsak yürüyen bir kafa karışıklığı bulutu içinde birisi, Jersey Boys (2014) filmini enerjiyle çeken 84 yaşındaki Clint Eastwood ya da sahnedeki meslekdaşlarına bildiğini okuyan A.B.D. Senatörü 81 yaşındaki Dianne Feinstein ve hatta bir haksızlık sezdiği zamanki Başkanın kendisi değil. Ancak insanlığın bu emsalsiz yaşlanması konusunda alarm veren tahminlerde gizli olan tamamen farklı bir öykü – Eastwood ve Feinstein gibi insanların tırmanan sayısı.

Yakın zamanlardaki çalışmalar 85 yaş ve üstü –bir kilometre taşı genellikle yaşlı-yaşlının ölçüsü kabul edilir- insanların neredeyse yüzde 30unun harika bir sağlık durumunda kalmaya devam ettiğini gösterdi ve yüzde 56’sı sağlıklarının onları çalışmaktan ve ev işleri yapmaktan durdurmadığını söylüyor. Gelecekte kendilerine pahallı yeni ilaçları alabilecek olanlar için sağlıklı süper yaşlılar 100, 120 ya da daha ilerisinde daha yaygın olacak. ‘Yaşlanma deneyimi değişmek üzere ve yaşlı insanlar, öncüllerinden önemli ölçüde farklı yaş-sağlık eğrisine sahip olacak,’ diyor Olshansky- sağlık güvencesinin kapsamasının olasılı olmadığı ilaçlara, yaşlanma bir hastalık olmadığı için, ulaşırlarsa.

Fakirler kendi ebeveynlerinin yaşadığından daha da kısa yaşarken zenginler iki kat uzun yaşarlarsa devrim için temeller oluşur.

74 yaşındaki Finch bu hazine için bir aday olabilirdi, eğer yeterince çabuk gelseydi. Uzun zamandır ülkenin önde gelen gerontologlarından ince uzun bilim insanı hiçbir yavaşlama izi göstermiyor. Kesin ki, o ve arkadaşları çoktandır emekli –ya da USC kampüsünde ofisine yakın bir somon salatalı bir öğle yemeğinde kendisinin dediği gibi “fişi çekilmiş”. Bu, 65 yaşına geldiklerinde emeklilik hediyesi saata başvurduklarında ve bizi zihinsel olarak keskin ve güncel kalmamıza zorlayan çalışma hayatının günlük baskılarından dereceli olarak çekilmeleriyle hayat boyu arkadaşlara olduğunu gördüğüm şeye uygun bir metafor. Küçülmüş, bir zamanlar canlı ve tam enerjili kendilerinin eski resimleri gibi solmuş görünüyorlar.

Ancak Finch’in, kariyeri yalnızca 9-5 arası  bir işten çok tam bir doyurucu görev aşkı. Onun yoğun ofisi bir dolu projenin merkezidir, 1800 yıl önce mumyalaşmış insan kalıntılarının otopsilerini yaptığı ve dahası Yale Üniversite lisans takımından beri düzenli olarak yüzdüğü Peru’ya olan yakın zamanlı bir keşif seferi dahil.

Bütün 70’likleri ya da sonunda 90’lıkları Finch’e çok benzer yapacak ilaçları düşünün. ‘80 yeni 50dir’ mantrası hepimize uygulansa ne olurdu? Ancak gelen uzun ömür farkı bize onun yerine başka bir şey de hazırlayabilir: en çok kazananların yüzde birine karşı Wall Street’i işgal ettirecek hınç dolu bir ayaklanma.  Zenginler iki misli yaşayıp fakirler ebeveynlerinden daha genç ölselerdi devrim için temeller olurdu.

Sağlık farkının uzun ömür farkına dönmesine izin vermek yerine belki herkesin yeteneklerini kullanmak için bir yol bulacağız ve ömür uzunluğu bonusunu her gelir düzeyinde paylaşacağız. Bu tür paylaşma yaşlıların bilgeliğini yükseltir, gri tsunami hızlanırsa  çoğu kişinin öngördüğü ekonomik çöküşü önler ve yüzde bire karşı bir toptan başkaldırmadan kaçınılır. İki farklı geleceğin eşiğinde duruyoruz –biri kırılgan ekonomimizi emen, hızla yaşlanan toplum, diğeri ise herkesin çok uzun ve üretken hayatlar yaşadığı toplum.

http://aeon.co/magazine/being-human/will-new-drugs-mean-the-rich-live-to-120-and-the-poor-die-at-60/