Beyin Sağlığı

OLGUN ZİHİN, Yaşlanan Beynin Olumlu Gücü* (3)

Gene D. Cohen

Araştırmalara göre düzenli olarak yapıldığında beynin ve zihnin gücünü, netliğini, zekasını belirgin bir şekilde arttıracak beş etkinlik grubu var:

Zihinsel Egzersiz

Beyin kas gibidir. Kullanırsan güçlenir, tembel bırakırsan zayıflar. Araştırmalar deneyimin beyin yapısını yaşamın her aşamasında, doğumdan ölüme kadar, değiştirdiğini kanıtlamıştır.  Paralı ya da gönüllü, tam zamanlı ya da yarı zamanlı, toplumsal eğitim kursları, kitap kulübü tartışma grupları, yazma grupları, sanat programları gibi birçok zihinsel mücadeleyi gerektiren etkinlik zihni teşvik eder.

Fiziksel Egzersiz

Gittikçe artan sayıda kanıt fiziksel egzersizin beynin gücünü arttırdığını açıkça göstermiştir. Egzersiz eğer aerobikse –birçok kas grubunu çalıştıran devamlı, ritmik egzersiz- bu özellikle doğrudur. Aerobik egzersizin olumlu etkisi hiç kuşkusuz beyne giden artmış kan akışı, endorfin üretimi, beyinden atık maddelerin daha iyi süzülmesi ve beynin artan oksijen düzeyinden dolayıdır. Sayısız araştırma fiziksel egzersizin olumlu etkilerini desteklemektedir:

• Fiziksel yönden aktif insanlar daha düşük idrak kusuru, Alzheimer hastalığı ve bunama riskine sahiptir.
• Yürüyerek fiziksel aktivitesini arttıran orta yaşlı kadınlar gelecek altı ile sekiz yıl içinde daha az idrak kaybı ve bunama yaşarlar.
• Kardiovasküler sağlığı yüksek olanların serebral kortekste beyin dokusu yoğunluğunun azalması daha yavaştır.
• Kardiovasküler sağlık beynin frontal kısmındaki beyin hücreleri arasında bağlantıların sayısını arttırır.
• Egzersiz beyin hücrelerinin hayatta kalımını, neural esnekliği ve yeni nöronların oluşumunu arttırır.

Mücadele gerektiren boş zaman etkinlikleri seçin

Boş zaman etkinlikleri beyin sağlığınızı etkiler. Boş zaman etkinlikleri ile bunama ve idrak azalması riski arasındaki  bağlantının araştırıldığı bir çalışmada  en etkili bulunan etkinlikler, etki sırasıyla aşağıdadır:

• Dans
• Board oyunları oynama
• Bir müzik aleti çalmak
• Bulmaca çözmek
• Okumak

Riskin azalması meşguliyetin yoğunluyla bağlantılıdır. Orta yaşlı insanlar arasında haftada dört gün bulmaca çözenler haftada bir gün çözenlerden %47 daha az bunama riskine sahiptir. Örgü örme, değişik işler yapma, bahçeyle uğraşma ve seyahat etme de bunama riskini azaltır.

Araştırmalar mücadele gerektiren etkinliklerin dendrit ve sinaps rezervini arttırdığını önermektedir.

Ustalık Elde Etme

Araştırmalar  kontrol duygusu ya da  ustalık gerektiren etkinlikleri yapan orta yaşlı insanların bunları yapmayanlardan fiziksel ve zihinsel olarak daha sağlıklı olduklarını ortaya çıkardı. Bir müzik aletini çalmayı öğrenmek, nakış işlemek, bilgisayar ya da yeni bir dil öğrenmek bu türden etkinliklerdir.

Bir konuda ustalık geliştirmek hayatın diğer yönlerine de uzanan    yetkinlik duygusu ortaya çıkarır, rahatlık düzeyinizi arttırarak yeni mücadelelere girmenizi sağlar ve mücadele gerektiren etkinlikler beyin sağlığını teşvik eder. Ustalık ve başarmışlık duygusunun zihin sağlığını geliştirmesinin bir yolu bağışıklık sistemini güçlendirmesidir.

Güçlü Sosyal Ağlar Kurma

Dost ve aile bağları ve aktif sosyal bağlantılar daha iyi fiziksel ve zihinsel sağlık ve daha düşük ölüm hızı ile ilişkilidir. Yaşamın ikinci yarısında sosyal ilişkilerin sirdürülmesi düşük kan basıncını sağlar bu da beyin hasarıyla sonuçlanacak inme riskini azaltır. Sosyal ilişkilerin sürdürülmesi stresi ve onun vücuttaki zararlı etkilerini azaltır.

Sosyal etkinlik yaşlanmayla sık görülen yalnızlık duygusuyla da mücadele eder. Yalnızlık  koroner damar by pass ameliyatlarındaki iyileşmede yavaşlık, daha çok doktora gitme, kötü diş sağlığı ve huzurevine gitme olasılığı gibi birçok  ters sağlık etkileriyle ilişkilidir. Dolayısıyla, sosyal bağların yaşamın ileri evrelerinde zihin, beden ve beyin sağlığı üzerinde olumlu etkisi çok büyüktür.

*Özet: The mature Mind. The Positive Power of the Aging Brain,   G.D. Cohen, 2005, 232 s., Basic Books, New York.

Devam Edecek…