Bazen Beyaz Gömlek Yalnızca Beyaz Bir Gömlek Değildir
ALGI bir doktora ait olduğu düşünülen bir giysiyi giymek dikkati arttırabiliyor
Zihnin Bir Oyunu.
Bir doktora ait olduğuna inandığınız bir giysiyi giyerseniz dikkat yeteneğiniz kesin olarak artıyor. Ancak aynı beyaz gömleği bir ressama ait olduğu düşüncesiyle giyerseniz böyle bir ilerleme göstermiyorsunuz.
Dolayısıyla bilim insanları giydirilmiş bilinç (enclothed cognition) adını verdikleri olayı araştırdıktan sonra rapor ettiler: bilişsel işleyişler üzerinde giysinin etkileri.
Doktorun kapıda asılı giysisini görmeniz yetmez diyor, araştırmanın lideri Northwestern Üniversitesi Kellog School of Management profesörü Adam D. Galinsky. Etki yalnızca onu gerçekten giymeniz ve sembolik anlamını –doktorlar itinalı, çalışkan ve dikkat vermekte iyi olurlar- bilmenizle ortaya çıkar.
Journal of Experimental Social Psychology web sitesindeki bulgular içteki bilinç (embodied cognition) denen büyüyen bir bilimsel alanda beklenmedik bir açılım. Yalnızca beyinlerimizle değil ama bedenlerimizle düşünürüz diyor Dr. Galinsky ve düşünme proseslerimiz ilişkili soyut kavramları ateşleyen fiziksel deneyimlere dayalıdır. Şimdi öyle görünüyor ki bu deneyimler giydiğimiz kıyafetleri de kapsıyor.
“Belirli kıyafetleri giydiğimizde neden bir rolü daha kolay üstlendiğimizi ve bunun temel yeteneklerimizi nasıl etkilediğini çözmeye çalışma fikrini seviyorum,” diyor Joshua Davis Barnard College’ deki uzman.
Bu konuda çok fazla çalışma var diyor, Dr. Galinsky. El yıkama deneyimi ahlak temizliğiyle ve etik yargılamalarla ilişkili. Eliyle sıcak bir içecek sunan insanlar diğerlerini soğuk bir içecek sunan insanlara göre daha sıcak olarak sınıflıyor. Eğer ağır bir klasör taşırsanız kendinizi daha önemli hissedersiniz.
“Uzun zamandan beri giyimin diğer insanların bizi algılayışı kadar bizim kendimiz hakkındaki düşüncemizi de etkilediği bilinir,” diyor Dr. Galinsky. Diğer deneyimler göstermiştir ki bir iş başvuru görüşmesinde erkeksi tarzda giyinen kadınların işe alınması daha olasıdır ve resmi bir giysi içindeki ders veren bir asistan daha gündelik giyinenlerden daha zeki olarak algılanır.
Ancak araştırmacıların sorduğu daha derin soru giydiğiniz kıyafetin fizyolojik işleyişlerinizi etkileyip etkilemediği. Giysiniz dünyaya yaklaşımınızın ve onunla etkileşiminizin şeklini değiştiriyor mu? Bu nedenle Dr. Galinsky ve meslekdaşı Hajo Adam giysilerin değişmediği ama sembolik anlamlarıyla oynandığı üç deney yürüttü.
Birincisinde 58 üniversite öğrencisi beyaz laboratuar gömleği ya da sokak kıyafeti giymeleri için gelişigüzel ayrıldı. Sonra onlara yeşilin içinde kırmızının görünmesinde olduğu gibi terslikleri fark etme yeteneklerine dayalı seçici dikkatleri için bir test uygulandı. Beyaz gömlek içindekiler terslik testinde sıradan giysi içindekilerle aynı oranda, yarı yarıya hata yaptılar.
İkinci deneyde, 74 öğrenci şu üç seçenek için gelişigüzel ayrıldı: doktor gömleği giyme, ressam gömleği giyme ve doktor gömleğine bakma. Sonra onlara sürdürülen dikkat için bir test uygulandı. Ekranda birbirine çok benzeyen yan yana duran iki resme bakıp dört küçük farkı belirlemek ve onları mümkün olduğunca çabuk yazmak zorundaydılar.
Ressam gömleğininkinin aynı olan doktor gömleğini giyenler resimler arasında daha çok farklılık buldu. Daha yüksek dikkat kazandılar. Ressam gömleği giyenler ya da yalnızca gömleğe bakma durumunda bırakılanlar daha az farklılık buldu.
Üçüncü deney bu hazırlanma etkisini daha tam olarak ortaya çıkardı. Bir fiziksel nesneyi, gömlek gibi, sadece görmek davranışı etkiler mi? Öğrenciler ya doktor gömleği ya da ressam gömleği giydi ya da onlara uzun bir süre önlerindeki sıranın üstünde duran beyaz laboratuar gömleğine bakmaları söylendi. Üç gruba da gömlekler hakkındaki düşünceleri konusunda bir makale yazdırıldı. Sonra da sürdürülen dikkatleri konusunda teste alındılar.
Aynı şekilde, dikkat bakımından en fazla ilerlemeyi doktor gömleği içindekiler gösterdiler. “Fizyolojik işleyişlerinizi etkilemesi için gömleği giymek, onu üstünüzde görmek ve cildinizde hissetmek zorundasınız,” diyor Dr. Galinsky.
Giysiler bedeni ve beyni işgal ederek giyeni farklı bir fizyolojik duruma sokar, diyor. Son cadılar bayramındaki kendi deneyimini anlatıyor (belki de ona Ulusal İç Bilinç günü denmeli).
Fötr şapkalı, uzun pardesülü ve değnekli bir kadın tüccarı olarak giyinmeye karar verdi. “Odaya girdiğimde içeri süzüldüm ve çok farklı bir varoluş hissettim,” diyor.
Fakat hergün kadın tüccarı kıyafetleri giyseniz ne olurdu diye düşünüyor? Ya da rahip cüppesi? Ya da polis kıyafeti? Alışır mıydınız da böylelikle bilişsel değişimler olmazdı? Bu etkiler kaoybolur muydu?
Daha çok araştırma gerekiyor, diyor.
~ Anonim
Related Posts
Bir cevap yazın